مجموعه: دنیای ضرب المثل

مورد استفاده:
افرادی که به خاطر نادانی هیچ نصیحتی را قبول نمی‌کنند.
روزی روزگاری، کاروانی به قصد تجارت از ایران عازم یونان شد. در آن دوره هر کاروانی که به قصد تجارت عازم سرزمینی می‌شد مسافرانش چند شتر و اسب کرایه می‌کردند و کالایی که قصد فروش آن را داشتند بر حیوانات می‌بستند و عازم سفر می‌شدند. در بعضی از مسیرهای کوهستانی نیز گاهی عده‌ای دزد و راهزن بودند که به این کاروان‌ها حمله می‌کردند. اموالشان را می‌دزدیدند و اگر مقاومت می‌کردند حتی صاحبین کالا را هم می‌کشتند.
مسافرین این کاروان به سلامت به یونان رسیدند و کالاهای یونانی را با کالاهای خود خریدوفروش کردند و به سمت ایران بازگشتند. آنها در مسیر بازگشت بودند که در دام یک گروه راهزن یونانی گیر افتادند و تمام اموال و دارایی تجار غارت شد، حتی شتر و اسب کاروانیان را هم از آنها گرفتند. تجار بیچاره هرچه گریه و ناله و التماس کردند هیچ فایده‌ای نداشت چون راهزنان یونانی بودند و اصلاً زبان فارسی بلد نبودند.
در میان مسافرین لقمان حکیم هم حضور داشت. لقمان گوشه‌ای نشسته بود و رفتار غارتگران را مشاهده می‌کرد. تاجران نزد لقمان آمدند و گفتند: تو حکیمی! با اینها صحبت کن، شاید سخنی پندآمیز از زبان تو دل دزدان را به رحم آورد و حداقل شترها و اسب‌های ما را به ما بازگرداند.
لقمان گفت: با چه کسی حرف بزنم و پند دهم؟ دل این افراد از سنگ شده، اگر نصیحت و اندرز در دل این بنده‌های خدا راهی داشت، این قدر سنگدلانه اموال و دارایی‌های مردم را غارت نمی‌کردند. حرف زدن من هیچ فایده‌ای ندارد. «نرود میخ آهنین در سنگ».       

مجموعه: دنیای ضرب المثل

کنایه از این است که ، طرف مورد بحث برخر مراد سوار شده است و چون دیگر کاری ندارد ، لذا دم فرو بسته است و سکوت اختیار کرده است . آورده اند که ... در آن موقع که افکار و احساسات آزادیخواهی ملت ایران بر اثر وحشر و نشر با ملل غرب بیدار شده بود و آزادیخواهان از هر طرف قیام کرده بودند ، معدودی سودجو که به دنبال بازار آشفته می گشتند ، خود را در جرگه? آزادیخواهان جای دادند و در مشروطه خواهی به اصطلاح معروف ، کاتولیک تر از پاپ شده بودند . به قول حاج میرزا یحیی دولت آبادی ، این عده که شمشیر استبداد را در زیر عبا و ردای مشروطه بسته اند ، در روز یار مشروطه خواهان و در شب غم خوار مستبدین هستند و هر چه نقمت بر این ملت برسد از این جماعت است که در هر لباس جلوه گرند . رفته رفته کار مبارزه و انقلاب بالا گرفت و سنگرهای مخالفان ، یکی پس از دیگری به دست آزاد مردان صدر مشروطیت افتاد . در چنین مواقع که تصور هیچ گونه دغدغه و نگرانی نمی رفت و مخالفان را یأس و نگرانی فوق العاده ای دست داده بود ، آن عده افراد از فرصت استفاده کرده پس از تحصیل مال و منال کافی که عنایت مقصود و کمال مطلوب آنان بود به گوشه عزلت و انزوا خزنده آن چنان خاموش شدند که گویی اصلاً واقعه ای روی نداده است . سکوت و انزوای نابهنگام این عده اگر چه بر تحقق آمال ملی ایرانیان تاثیری نداشت ، زیرا مشروطیت به ثمر رسیده ، کاخ استبداد سرنگون شده بود ولی همین عمل و اقدام غیره? منتظره? آن عده فرصت طلب ، در کندی پیشرفت انقلاب مشروطه بی تاثیر نبوده است و مشروطه خواهان راستین را تا مدتی دچار بهت و سرگیجه کرده بود . باری چون هدف این عده در تشریک مساعی با آزادیخواهان صدر مشرطیت در واقع مشروطه? دیگری بود که با خواسته مشروطه خواهان واقعی منافات داشت ، لذا پس از آنکه به مشروطه خود رسیدند و نایره هوسها و تمابلات نفسانی خویش را به زلال حطام دینوی اطفاء کردند ، راه خود گرفته و هر یک از گوشه ای فرا رفتند . مشروطه خواهان و انقلابیون ایرانی چون دیدند که مبارزات این عده مشروطه چینها صرفاً به منظور تامین منابع شخصی ،نه تحقق آمال ملی و خیر و صلاح ملک و ملت بود ، لذا هر جا بحث از آنها به میان می آمد گوشه? چشمی نازک کرده از ارباب تعریض و کنایه می گفتند : فلانی به مشروطه اش رسیده یعنی به مقصود خود نایل آمده ، دیگر کاری به استبداد یا آزادی ندارد . این جمله از آن تاریخ یعنی صدر مشروطیت به بعد به صورت ضرب المثل درآمد و عندالزوم در شناساندن افراد ابن الوقت به کار می رود .       

مجموعه: دنیای ضرب المثل

ضرب المثل شاید آفتاب نخواهد نصف شب طلوع کند

یکی بود یکی نبود . در یکی از روزها ملانصرالدین صبح تا عصر به سختی کار کرد. شب که شد، خسته به خانه برگشت . شام خورد و بدون معطلی به رخت خوابش رفت .هنوز خوابش نبرده بود که با خود گفت: خواب برادر مرگ است . با این خستگی زیاد، نکند صبح زود نتوانم از خواب بیدار شوم و نماز صبحم قضا شود. سرش را از زیر لحاف بیرون آورد و به زنش گفت : فردا صبح زود که از خواب بیدار شدی ، مرا هم بیدار کن تا نماز بخوانم .

زن گفت : باشد .

صبح که شد ،زن ملا چند بار او را صدا زد اما ملا تکان نخورد ناچار بالای سر او رفت و گفت: بیدار شو مرد! آفتاب دارد می زند. ملا تکانی خورد و گفت: آخر زن ! این چه وقت بیدار کردن من است؟ زنش گفت : خودت گفتی که صبح زود برای نماز بیدارت کنم ملا گفت: بله گفتم . اما الان نصف شب هم نشده ، زن ملا عصبانی شد و گفت: چه می گویی مرد؟ آفتاب طلوع کرده بلند شو نماز بخوان ملا لحاف را روی صورتش کشید و گفت : بابا بگذار بخوابم . شاید آفتاب دلش بخواهد که نصف شب طلوع کند، من که نباید به ساز او برقصم .

از آن به بعد به کسی که فقط حرف خودش را بزند و واقعیت ها را نادیده بگیرد به شوخی می گویند: شاید آفتاب بخواهد نصف شب طلوع کند.

ضرب المثل هرچه می‌گویم نر است می‌گوید بدوش

مجموعه: دنیای ضرب المثل

مورد استفاده:
به کسی گفته می‌شود که اصرار زیاد به کار غیرممکن دارد.
در دوره‌ای که نادر افشار پادشاه ایران بود، حکایت‌های جالبی نقل شده است. نادرشاه مرد جنگ بود و بیشتر عمر خود را صرف لشکرکشی‌های مختلف کرد و تا توانست تمام ایران را تحت فرمان خود درآورد و حتی به کشورهای همسایه‌ی خود نیز لشکرکشی کرد و آنها را هم تحت اطاعت خود درآورد. از جمله هند که آن موقع کشوری بزرگ با ذخایر فراوان طلا و نقره و انواع جواهرات و الماس بود. نادر غنایم فراوانی از این حمله‌ها جمع آوری کرد و به ایران آورد.
در یکی از جنگ‌هایی که نادر با شورشیان داخلی ایران داشت، چون نادر جوان بود و تجربه‌ی کافی در جنگ نداشت، دشمن در منطقه‌ای کمین کرد و از پشت به سپاه او حمله کرد نادر توان دفاع از پشت سر را نداشت و غافلگیر شد. سربازانش یکی پس از دیگری با ضربات دشمن از پای درمی‌آمدند و می‌رفت تا نادر با سپاهیانش در این جنگ شکست بخورند. اما در آن حال چاره‌ای به ذهنش رسید و دستور عقب نشینی داد تا پس از آرایش دوباره سپاه با یک نقشه و طرح جدید وارد جنگ شوند.
ولی دشمن که دید شکست سپاه نادر نزدیک است و تعداد کمی از سپاهیانش باقی مانده‌اند اجازه عقب نشینی به آنها نداد. هرکس می‌خواست از میدان جنگ عقب نشینی کند را دنبال می‌کرد یا اینکه با ضربه‌ای او را از پای درمی‌آوردند.
در این میان نادرشاه به کمک عده‌ای از نزدیکانش توانست به سمت بیابان فرار کند. نادر آنقدر دوید تا مطمئن شد کسی او را دنبال نمی‌کند و به حدی دور شده که به راحتی نمی‌توانند او را پیدا کنند. کم کم تشنگی و گرسنگی باعث ضعف او می‌شد که از دور روستای کوچکی را دید. جان دوباره‌ای گرفت به امید نجات یافتن از این شرایط به هر نحوی که بود خود را به آن روستا رساند.
نادر به اولین خانه‌ای که رسید در زد. پیرزنی در را باز کرد و وقتی او را ضعیف و ناتوان دید به خانه‌اش راه داد. نادر همان وسط اتاق افتاد. دیگر توان حرکت نداشت. به سختی شروع به حرف زدن کرد و گفت: پیرزن! من نادرشاه، پادشاه ایران هستم هرچه در خانه برای خوردن و آشامیدن داری برایم بیاور.
پیرزن که اصلاً او را نمی‌شناخت با بی‌تفاوتی گفت: هرکسی می‌خواهی باشی، باش! تو میهمان من هستی و من در حد توانم از میهمانم پذیرایی می‌کنم. نادر گفت: هرچه تو می‌گویی. من گرسنه و تشنه‌ام چیزی برای من بیار. پیرزن گفت: حالا غذایی برای خوردن ندارم ولی آب هست برایت می‌آورم. پسر من خارکن است. بارش را امروز به شهر برده تا بفروشد و با پولش آرد بخرد تا من نان بپزم. اگر صبر کنی تا پسرم بیاید نان هم دارم و کوزه‌ی آب را جلوی نادر گذاشت.
نادر که خیلی تشنه بود سریع ظرفی را پر از آب کرد و سر کشید. در همین حین صدای گاوی را شنید از پیرزن پرسید این مگر صدای گاو نیست؟ پیرزن گفت:‌بله. گفت: خوب برو مقداری شیر بدوش بیاور تا من بخورم.
پیرزن گفت: گاو من نر است. اگر ماده بود و شیر داشت خودم می‌دوشیدم و می‌آوردم با هم بخوریم.
نادرشاه که بی‌نهایت خودرأی بود و حرف حساب سرش نمی‌شد، اصرار می‌کرد که من این چیزها سرم نمی‌شود و من گرسنه‌ام برو برای من شیر گاو را بدوش و بیاور.
پیرزن گفت: حالا فهمیدم که تو پادشاهی. حتماً به زیردستانت هم مثل من حرف ناحسابی زدی که حالا در این بیابان گرسنه و تشنه رهایت کردند. من می‌گویم نر است، تو می‌گویی بدوش.

مجموعه: دنیای ضرب المثل

وقتی کسی مورد تهدید قرار بگیرد و بخواهد جواب تهدید کننده و مأیوس کننده بدهد کف دستش را نشان می دهد و می گوید کف دست مو ندارد . آورده اند که ... در سال 56 یا 57 قبل از میلاد مسیح ، اشک سیزدهم بر تخت سلطنت ایران نشست ، اُرُد نخستین پادشاه ایران است که در زمان سلطنتش دولت ایران مجبور شد با امپراطوری مقتدر روم ، دست و پنجه نرم کند . در عرصه سلطنت دو سه تن از سرداران بزرگ روم بنامهای پومپه ژولیوس سزار و مارکوس زمامدار قلمرو وسیع امپراطوری روم گردیدند. کراسوس به حکمرانی سوریه و سرداری سپاهی که می باید به آن مملکت برود مأمور شد ولی سناتورها اجازه ندادند که در این سمت و مأموریت با دولت اشکانی پارت جنگ کند . کراسوس که مردی خسیس و طماع بود پس از استقرار در روسیه به منظور فتح ایران و هند عازم خاور شد و بر روی شط فلات پلی ساخت و چند شهر بین النهرین را تصرف کرد . آن گاه به علت فرار رسیدن فصل زمستان به روسیه برگشت تا در فصل بهار با آمادگی کامل به جنگ پادشاه اشکانی برود . چون موعد مقرر فرا رسید دستور داد سپاهیان را از قشلاقها جمع کنند و منتظر فرمان باشند . در این وقت سفیرانی از طرف اُرُد ، اشک سیزدهم رسیدند و با کلماتی موجز و قاطعانه موضوع مأموریت خود را به کراسوس بیان کردند . پیام آنها قریب به مضمون این بود : اگر این لشکر را رومیها فرستادند پادشاه ما با آن جنگ خواهد کرد ولی چنانکه به ما گفته اند بر خلاف اراده و نیت دولت روم است و شما صرفاً برای منافع شخصی با اسلحه داخل مملکت پارتی ها شده شهر ما را تصرف کرده اید ، اشک حاضر است که به ضعف و پیری شما رحم کرده و به سپاهیان رومی که در شهرهای ما هستند اجازه بدهد از خاک ما بیرون بروند ، زیرا پادشاه ما این رومیها را زندانیان خود می داند .
کراسوس با تکبر جواب داد : قصد و نیتم را در سلوکیه به شما اعلام می دارم . ویزیگس معروفترین سفیر ایران ، چون سخن نیشدار کراسوس را شنید . پوز خندی زده کف دستش را نشان کراسوس داده و گفت : کراسوس ، اگر در کف دست من مویی ببینی ، سلوکیه را هم خواهی دید .       

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل پوست خرسی که شکار نکردی نفروش

به افراد خوش خیالی گفته می‌شود که آرزوهای دور و درازی دارند که غیرممکن است.
روزی روزگاری، دو مرد که احساس می‌کردند شکارچیان ماهری هستند به قصد شکار خرس به جنگل رفتند. آنها چند روزی را در منطقه‌ای که خرس زندگی می‌کرد گذراندند تا مخفیگاه خرس و مکان‌هایی که می‌توانند خرس را شکار کنند را به سختی پیدا کردند.
آنها چند روز در کوهستان ماندند ولی نتوانستند خرسی شکار کنند، یکی از آنها گفت: بهتر نیست که برگردیم و به خانه خود برویم و از شکار خرس چشم‌پوشی کنیم؟ من و تو فقط یک تفنگ داریم و این مسئله خطر کار ما را بیشتر می‌کند در ثانی ما به اندازه‌ی دو الی سه روز آب و غذا با خود آوردیم. اگر بخواهیم باز اینجا بمانیم ممکن است در اثر گرسنگی بمیریم.
دوستش حرف‌های او را قطع کرد و گفت: دیگر چنین حرفی نزنی! ما باید خرس شکار کنیم؟ مگر یادت نیست که چقدر اطرافیان به ما گفتند از این کار صرف نظر کنید ولی ما اصرار کردیم که ما می‌توانیم خرس شکار کنیم؟ حالا خوب گوش کن نقشه‌ای دارم! من و تو به آبادی که در سر راهمان بود می‌رویم. آب و غذا به اندازه‌ی دو الی سه روز دیگر می‌خریم و دوباره برمی‌گردیم اینجا! دوستش خندید و گفت: خسته نباشی. خوب اینکه به ذهن من همه می‌رسید ولی با کدام پول؟ ما که هرچه پول با خودمان داشتیم خرج کردیم! چطوری غذا بخریم؟
دوستش گفت: می‌دانم، ولی ما می‌توانیم در آن آبادی پوست خرس را پیش فروش کنیم. ممکن است که از ما ارزانتر بخرند ولی از اینکه بدون شکار خرس به شهرمان برگردیم بهتر است.
با این تصورات دو مرد به آن آبادی رفتند و توانستند فردی را هم پیدا کنند که راضی شد در ازاء پوست خرسی که یکی دو روز آینده برایش می‌آورند، مقداری پول به آنها بدهد. بعد دو مرد شکارچی با خوشحالی با آن پول آب و غذا به اندازه‌ی چند روزشان خریدند و به محلّ زندگی خرس در کوهستان برگشتند.
دو مرد شکارچی این بار نزدیک رودخانه به انتظار خرس کمین کردند. حوالی ظهر بود که خرس برای نوشیدن آب لب رودخانه آمد. شکارچی که شجاع‌تر بود اصرار بیشتری هم برای شکار خرس داشت تفنگش را برداشت تا به خرس شلیک کند. ولی دوست ترسویش گفت: نه نه من می‌ترسم اگر تو شلیک کنی و حیوان زخمی شود چه؟ حیوان عصبانی خیلی وحشتناک است دوستش گفت: خجالت بکش مرد. ما آمده‌ایم شکار خرس حالا که موقع شکار شده تو ترسیدی؟ بعد مگر ما پوست خرس را پیش پیش نفروختیم؟ جواب مردی که منتظر پوست خرس هست تا برایش ببریم چه بدهیم؟ مرد شکارچی که حرفهایش تمام شد منتظر نشد تا دوستش حرفی بزند.سریع تفنگ را برداشت و شلیک کرد و چون شکارچی خوب نشانه نگرفته بود، تیر از کنار سر خرس رد شد این اشتباه باعث شد حیوان به شدت عصبانی شود و به طرف مرد تیرانداز حرکت کند. مرد شکارچی که مرگ را در نزدیکی خود می‌دید، تنها راه چاره‌ای که به ذهنش رسید این بود که خودش را به مردن بزند تا شاید خرس دست از سر او بردارد.
دوستش که به شدت ترسیده بود هر جور شده خود را بالای درختی رساند وقتی دید خرس عصبانی به طرف مرد شکارچی می‌رود و هر آن ممکن است او را بکشد از شدت ترس تمام بدنش می‌لرزید و چشمانش را بست تا صحنه‌ی کشته شدن دوستش را نبیند.
خرس در اطراف مرد شکارچی چرخید، وقتی دید او تکان نمی‌خورد، بدون اینکه توجهی به او بکند، لب رودخانه رفت آب خورد و به جنگل بازگشت.
شکارچی که بالای درخت بود، چشمانش را باز کرد و دید دوست شکارچی‌اش خود را به مردن زده، خرس هم آب خورده و دارد به سمت جنگل می‌رود، گفت: خدا رو شکر. شانس آوردی خرس از کشتن تو پشیمان شد. شکارچی شجاع که باورش نمی‌شد از چنین مهلکه‌ای جان سالم به در برده باشد، چشمانش را باز کرد و دید سالم است.
او بلند شد تفنگش را برداشت و خواست به شهر بازگردد، دوستش گفت: چی شده؟ انگار خرس حرفی به تو زده که اینقدر بهت برخورده.
شکارچی گفت: بله خرس گفت: اولاً کاری که نمی‌توانی را با فردی که نمی‌شناسی شروع نکن، چون سرانجامی ندارد، دوماً پوست خرسی را که شکار نکرده‌ای، نفروش. بله آقا به شهر می‌روم تا با آن مرد صحبت کنم شاید مبلغی را به جای پوست خرس قبول کند تا از زیر دین آن بنده‌ی خدا دربیایم و آن وقت به شهر خود بازگردم.

مجموعه: دنیای ضرب المثل

این مثل در مورد کسی گفته می شود که همیشه شانه از زیر هر نوع کار و مسئولیتی خالی کند و در عوض پر توقع و ناراضی باشد و منافعش را بیش از دیگران در نظر بگیرد. می گویند دو برادر بودند که همیشه و همه اوقات حتی در سفر هم با هم بودند. چون در قدیم دزد سر گردنه زیاد بود، در سفرها عده ای جلو می رفتند و جاده و گردونه را می پاییدند و راه را برای کاروان باز می کردند تا مسافرها با خیال راحت به راهشان ادامه دهند. اما بشنوید از این دو برادر. برادر بزرگتر که همیشه ادعای برتری و آقایی می کرد، وقتی به گردنه یا محل نا امنی می رسیدند به برادر کوچکتر می گفت: « برادر! تو ماشاءالله جوانی و پرزور، برو جلو مواظب باش، من هم اینجا پهلوی بار و بنه ها می مانم و بنه پایی می کنم تابرگردی.» و به این ترتیب برادر بیچاره را همیشه به استقبال خطر می فرستاد و خودش از تیررس راهزنان در امان می ماند. هنگامی که متوجه می شد خبری از دزدان نیست و راه، امن و امان است، با کبکبه و دبدبه و سر و صدا دستور می داد: « همین جا بار بیندازید.» و چنان وانمود می کرد که یکه بزن دوران است. وقت خورد و خوراک هم که می شد، سینه را جلو می انداخت و می گفت: « یالا غذا را بیارین دلم از گرسنگی داره میره. دیگه خسته شدم. این چه وضعیه؟ یالا جُم بخورین بی عرضه ها، بی خاصیتها.
از صبح تا عصر زحمت می کشم و از همه مواظبت می کنم. اما شما همه اش کارتان خوردن و خوابیدن است.» و با گفتن این جملات و سرو صدا راه انداختن از همه پُرتَر می خورد و کمتر می دوید. دیگران هم که او راشناخته بودند می گفتن : « برای خوردن، سپهسالار است برای دعوا بُنه پا.»       

مجموعه: دنیای ضرب المثل

یکی بود ، یکی نبود . ماری بود و سوسماری . آنها با هم دوست بودند صبح تا عصر توی بیابان می گشتند شب هم که می شد توی یک سوراخ می خزیدند . نزدیکی های آن ها موشی لانه داشت . موشی با هوش که همیشه می ترسید یک وقت خدا نکرده آن دو تا چشمانش به موش و بچه هایش بیفتد و کارشان زار شود . موش می دانست که مارها از خوردن موش لذت می برند . در کنار آنها موجود خطرناک دیگری زندگی می کرد که دشمن مار و سوسمار به حساب می آمد . خار پشتی که دلش برای یک مار و سوسمار خوشمزه ، لک زده بود . از قضای روزگار یک روز خار پشت از جلوی لانه آنها عبور کرد و صدای مار و سوسمار را شنید . بسیار خوشحال شد و به فکر شکار آنها افتاد . با این فکر به لانه آنها حمله کرد و مار بیچاره و سوسمار بخت برگشته دشمن را بالای سرشان دیدند و به سرعت به طرف صخره ها خزیدند . سوسمار که تند تر از مار حرکت می کرد شکاف سنگی را پیدا کرد و خودش را توی آن چپاند . مار هم به آن شکاف سنگ رسید و دوستش گفت : کمی جمع و جور شو تا من هم بیایم توی شکاف سنگ پنهان شوم. سوسمار گفت : شکاف سنگ باریک است و جایی برای تو نیست . مار گفت : چرا جا هست . اگر کمی خودت را جمع کنی برای من هم جا هست عجله کن الان خار پشت می آید و مرا می خورد . سوسمار گفت : پس زود باش فرار کن . اگر تو فرار کنی دنبال تو می آید و من از شرش خلاص می شوم . هر چه مار التماس کرد . سوسمار گفت : هر کس باید به فکر خودش باشد حرفهای مار و سوسمار را موش هم می شنید موش کجا بود ؟ موش توی همان صخره لانه داشت . دلش برای مار سوخت و با خودش گفت : از جوانمردی به دور است که به او کمک نکنم . با این فکر مار را صدا کرد و گفت : هر چند تو دشمن موش هستی اما اگر قول بدهی که با من و بچه های من کاری نداشته باشی تو را در لانه ام پنهان می کنم . مار قول داد و به لانه موش خزید ، خار پشت هرچه گشت مار و سوسمار را پیدا نکرد و برگشت . سوسمار از سوراخ بیرون آمد و مار را صدا کرد و گفت : بیا بیرون . خطر تمام شد یکی از موش ها را خودت بخور و یکی را بنداز پایین من بخورم . مار گفت : برو دیگر هیچ دوستی و رفاقتی میان من و تو وجود ندارد . من می خواهم با موش دوست باشم . سوسمار خندید و گفت : ما هر دو خزنده ایم . موش بیگانه است .
مار گفت : تو بی وفایی . موش با وفا است . من هرگز به آنها آسیبی نخواهم رساند . دل موش آرام گرفت . از آن به بعد هر وقت بخواهند ارزش وفاداری را مثال بزنند می گویند ( بیگانه اگر وفا کند خویش من است ) .